Μετοχές (ρηματικά επίθετα) - Ortaçlar (sıfat eylemler)

Στα Τουρκικά τα ρηματικά επίθετα ονομάζονται «ortaç» .Παρ’ όλο που τα «ortaçlar» χρησιμοποιούνται ως επίθετα και δημιουργούν ένα είδος επιθετικού προσδιορισμού με τα ουσιαστικά που ακολουθούν, στα ελληνικά συνήθως μεταφράζονται ως αναφορικές αντωνυμίες. Τα «ortaçlar» όπως όλα τα επίθετα προσδιορίζουν ένα ουσιαστικό και συντακτικά χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα ή υποκείμενα ανάλογα με τις προτάσεις.

Α) Τα παρακάτω «ortaçlar» δεν κλίνονται και το ουσιαστικό που ακολουθεί γίνεται υποκείμενο της αναφορικής πρότασης. Γι’ αυτό το λόγο στην ελληνική απόδοση έχουν μόνο γ’ πρόσωπο και η αναφορική αντωνυμία είναι πάντα στην ονομαστική (ο οποίος, η οποία, το οποίο. Σ’ αυτές τις μετοχές η έννοια του επιθέτου είναι φανερή.

1) Şimdiki zaman ortacı (–an, –en)

Παρ’ όλο που ονομάζονται ρηματικά επίθετα ενεστώτα δεν καθορίζουν τον χρόνο της αναφορικής πρότασης, χρησιμοποιούνται στις προτάσεις του παρόντος και του παρελθόντος. Ο χρόνος της αναφορικής πρότασης φανερώνει στα χρονικά επιρρήματα, το ρήμα της κύριας πρότασης ή τα συμφραζόμενα.

Bilinmeyen olaylar.

Τα γεγονότα που δεν είναι/ήταν γνωστά. Duran otobüs.

Το λεωφορείο που σταματάει/σταμάτησε. Oynayan çocuklar.

Τα παιδιά τα οποία παίζουν/ έπαιζαν/ έπαιξαν.

επιθετικός προσδιορισμός		επιθετικός προσδιορισμός
Gelen	adam	ο ερχόμενος	άνδρας
ρηματ επίθετο	ουσιαστικό	ρηματ επίθετο	ουσιαστικό

Gel	en	adam	ο άνδρας	ο οποίος	έρχεται
ρήμα	αναφ αντωνυμία	υποκείμενο	υποκείμενο	αναφ αντωνυμία	ρήμα γ’ πρόσωπο

αναφορική πρόταση		κύρια πρόταση
Buraya doğru	gelen adam	durağı arıyor
	υποκείμενο	το «durağı» είναι άμεσο αντικείμενο στο ρήμα

αναφορική πρόταση	κύρια πρόταση
ο άνδρας που έρχεται προς τα εδώ	ψάχνει  την στάση
υποκείμενο	ρήμα άμεσο αντικείμενο

αναφορική πρόταση	κύρια πρόταση
Sen gelen adamı	tanıyor musun?
υποκ  αμ. αντικ	ρήμα

Araba ile gelen adam senin amcan mı?

Ο άντρας ο οποίος ήρθε με το αυτοκίνητο είναι θείος σου; Şurada bekleyen kadın ünlü bir profesörmüş.

Η γυναίκα που περιμένει εκεί, λένε ότι είναι διάσημη καθηγήτρια. Şimdi bahçede oynayan çocuklar benim kardeşlerimdir.

Τα παιδιά που παίζουν τώρα στον κήπο είναι αδέρφια μου. Dün bahçede oynayan çocuğun ayağı kırıldı.

Έσπασε το πόδι του παιδιού το οποίο έπαιζε χτες στον κήπο. Durakta duran otobüse binecek miyiz?

Θα ανεβούμε στο λεωφορείο που στέκεται στην στάση; Dün size bakıp selam vermeyen bayan kimdi?

Η γυναίκα που σας είδε χτες και δεν σας χαιρέτησε ποια είναι; Seni seven insanlara karşı daha kibar davranmalısın.

Πρέπει να φέρεσαι πιο ευγενικά στους ανθρώπους που σε αγαπάνε. Spor yapan insanlar daha uzun yaşıyor.

Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τα σπορ ζουν πιο πολύ. Hiç gülmeyen şu kız kim?

Εκείνο το κορίτσι που δεν γελάει καθόλου ποιο είναι; Karısına «sigara almaya gidiyorum» diyen adam tekrar evine dönmedi.

Ο άντρας που είπε στην γυναίκα του «πάω για τσιγάρα» δεν γύρισε ξανά στο σπίτι του. Bu resimleri yapan ressam çok fakir öldü.

Ο ζωγράφος ο οποίος έκανε αυτήν την εικόνα πέθανε φτωχός. Üst katta oturan komşum çok gürültü yapıyor.

Ο γείτονας που μένει στον πάνω όροφο κάνει πολλή φασαρία. Dedikodu yapan insanları sevmem.

Δεν μου αρέσουν οι άνθρωποι που κάνουν κουτσομπολιό. Beni arayan kişilerin adını not alın lütfen.

Σημειώστε παρακαλώ τα ονόματα των ανθρώπων που μου τηλεφωνούν. Çok güzel dans eden kız benim kardeşim.

Το κορίτσι που χορεύει πολύ ωραία είναι αδερφή μου. Gitar çalan öğrenci Türk.

Ο μαθητής που παίζει κιθάρα είναι Τούρκος. Ankara’ya giden otobüs gecikti.

Το λεωφορείο που πάει στην Άγκυρα έχει καθυστέρηση. Telefon eden kimdi?

Ποιος ήταν αυτός που τηλεφώνησε; Burada Türkçe konuşan var mı?

Υπάρχει εδώ κάποιος που μιλάει Τουρκικά; Yemeğe gelenler çiçek getirdi.

Αυτοί που ήρθαν για φαγητό έφεραν λουλούδια. Et yemeyenler için bir çok sebze yemekleri var.

Υπάρχουν πολλά φαγητά με λαχανικά για αυτούς που δεν τρώνε κρέας. Uyuyan çocuğu uyandırma dün gece hiç uyumadı.

Μην ξυπνάς το παιδί που κοιμάται, χθες δεν κοιμήθηκε καθόλου.

Για τα βοηθητικά ρήματα «είναι, έχει, υπάρχει» χρησιμοποιούμε την μετοχή «olan».

Her zaman yanımda olan en yakın arkadaşım Ayhan’ı kaybettim.

Έχασα τον Αϊχάν, τον πιο κοντινό μου φίλο που ήταν πάντα κοντά μου. Pasaportu olmayan ziyaretçileri içeri alamayız.

Δεν επιτρέπεται η είσοδος στους επισκέπτες που δεν έχουν διαβατήριο. En ucuz olan hangisi?

Ποιο είναι το πιο φθηνό; Çok pahalı olmayan bir hediye almak istiyorum.

Θέλω να αγοράσω ένα δώρο που να μη είναι πολύ ακριβό.

Προσοχή στα παθητικά και στα μεταβιβαστικά ρήματα!

Anlaşılmayan bir şey var mı?

Υπάρχει κάτι που δεν έγινε κατανοητό; Ülkede artık huzur dönemi başlıyor gidilmeyen köy girilmeyen sokak kalmayacak.

Στη χώρα ξεκινάει περίοδος ηρεμίας, δεν θα υπάρχει χωριό που να μην πάει κανείς και δρόμος που να μην μπορεί κανείς να μπει. Küçücük çocuğa bu ağır valizleri taşıtan adam kendinden utamıyor mu?
Ο άνδρας ο οποίος βάζει το μικρό παιδάκι να μεταφέρει αυτές τις βαριές βαλίτσες δεν ντρέπεται για τον εαυτό του;

Σε ορισμένες περιπτώσεις το ουσιαστικό που ακολουθεί την μετοχή (το υποκείμενο της αναφορικής πρότασης) μπορεί να παραληφθεί.

gelen adam	gelen	αυτός που έρχεται, ήρθε, ερχόταν...
gelen adamlar	gelenler	αυτοί που έρχονται, ήρθαν, έρχονταν...
gelen adamı	geleni	αυτόν που έρχεται, ήρθε, ερχόταν...
gelen adamları	gelenleri	αυτούς που έρχονται, ήρθαν, έρχονταν...
gelen adamdan	gelenden	από αυτόν που έρχεται, ήρθε, ερχόταν...

Şurada oturanın babası ölmüş.

Πέθανε ο μπαμπάς αυτού που κάθεται εκεί. Sen asıl havlamayanlardan korkmalısın.

Εσύ άλλωστε πρέπει να φοβάσαι απ’ αυτούς που δεν γαβγίζουν. Bilinmeyen , insanların her zaman ilgisini çekmiştir.

Το άγνωστο πάντοτε τραβούσε το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Bize doğru geleni tanıyor musun?

Αυτόν που έρχεται ευθεία προς εμάς τον γνωρίζεις; Lütfen konuşulanları başka hiçbir kimseye söyleme.

Σε παρακαλώ αυτά που ειπώθηκαν μην τα πεις σε κανέναν άλλον.

Atasözleri - Παροιμίες

Çabuk parlayan çabuk söner.

Αυτό που λάμπει γρήγορα, σβήνει γρήγορα. Havlayan köpek ısırmaz.

Σκυλί που γαβγίζει δεν δαγκώνει. Hamama giren terler.

Όποιος μπαίνει στο χαμάμ ιδρώνει. Gülü seven dikenine katlanır.

Αυτός που αγαπάει τα τριαντάφυλλα αντέχει τα αγκάθια τους. İşleyen demir pas tutmaz.

Το σίδερο που εργάζεται δεν πιάνει σκουριά. Veren eli herkes öper.

Το χέρι που προσφέρεται όλοι το φιλούν.